İzmir’de siyasi partiler, meslek odaları, sendikalar, kitle örgütleri, çevre örgütleri ve dostluk–dayanışma kurumlarından oluşan 165 kurum, kamuoyunda “Basmane Çukuru” olarak bilinen ve kentin merkezinde yer alan tarihi bölgenin yeniden yapılaşmaya açılmasına karşı Basmane Çukuru önünde bir basın açıklaması gerçekleştirdi.
Yıllardır atıl durumda tutulan Basmane Çukuru için Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ile varılan yeni mutabakat sonrası hazırlanan planın İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi gündemine taşınması, kent bileşenlerinin tepkisine yol açtı.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, kısa süre önce yaptığı açıklamada, alanın büyük bölümünün inşaata açılacağını şu sözlerle duyurmuştu:
“Basmane Çukuru denen bölge içinde bir taraftan TMSF’nin temsil ettiği 200 civarında iş insanı var. Onların haklarına karşılık yüzde 70’lik inşaat yaparken yüzde 30’luk kısmına da herkesin kullanacağı ve İzmir’in merkezi bir yerinde önemli ihtiyacı karşılayacak kültür merkezi yapılacak. Tiyatro ve konser salonu olacak. Kültür odaklarından birinin oraya yerleşmesini sağlayacağız. Vardığımız mutabakat budur. Protokol taslağı çalışıldı. Buna herkes ‘evet’ dedi. Şu an işimiz sadece imzaya kaldı. İmzayı attıktan sonra biz burayı TMSF’ye teslim edeceğiz. Onlar da inşaatlarını yapacak.”
Ancak 165 kurum, söz konusu mutabakatın gerçekte sermayeye yeni bir alan açma protokolü olduğunu vurguluyor. Kurumlar, Basmane Çukuru’nda AVM benzeri ticari yapılar ve gökdelen türü yüksek binalar yapılması yönündeki her yaklaşımı kent suçu olarak gördüklerini açıkladı.
165 kurum adına basın açıklamasını okuyan Mimar ve ekolojist İlker Kahraman, alanın tarihsel olarak kamusal işlevler üstlendiğini hatırlatarak, bölgenin Kültürpark ile uyumlu, bütünüyle kamusal bir alan haline getirilmesini ve parselin tekrar kamuya devredilmesini talep etti. Kahraman, Basmane arazisinin tapu devrinin iptali için süren davanın önemine işaret ederek, alanın bütünüyle İzmirlilere iade edilmesi gerektiğini vurguladı.
“Basmane Çukuru’nda gökdelen istemiyoruz” pankartının açıldığı açıklama boyunca, sık sık “Söz, yetki, karar İzmir halkının”, “Basmane Çukuru halkındır, halkın kalacak”, “Sermayeye karşı omuz omuza”, “TMSF elini Basmane’den çek” sloganları atıldı. Eyleme çok sayıda siyasi parti, meslek odası, sivil toplum örgütü ve ekoloji örgütü temsilcisi katıldı.
Kurumlar, Basmane Çukuru’nun: geçmişte Ermeni Hastanesi, Otobüs Terminali, ESHOT Otobüs Garajı gibi kamusal işlevlerle kullanıldığını;Tarihi Kemeraltı Çarşısı ile Kültürpark arasında, sit alanlarının bitişiğinde yer aldığını; bu nedenle alanın tümden kamusal, yeşil ve erişilebilir bir kent mekânı olarak yeniden düzenlenmesi gerektiğini vurguladı.
Basın açıklamasında, Basmane arazisinin kamudan koparılarak sermayeye devredilmesinin, plan değişiklikleri ve hukuksuz protokollerle ilerleyen sürecin, “kent suçları zinciri” oluşturduğu ifade edildi. Yüksek yoğunluklu ticari ve konut yapılaşmasının, hem Kültürpark’ın hem de Kemeraltı’nın tarihsel–kültürel bütünlüğünü tahrip edeceği uyarısında bulunuldu.
Açıklamanın ardından kitle, Basmane Çukuru’ndan yürüyüşe geçerek Kültürpark içindeki İzmir Büyükşehir Belediyesi binasına yürüdü. Burada, plan değişikliğinin ve TMSF ile yapılan protokolün iptali için hazırlanan dilekçeler belediye başkanlığına teslim edildi.
Açıklamanın tam metni ve imzacı kurumlar şöyle:
BASMANE “ÇUKURU” KAMUNUNDUR
Günümüzde Basmane Çukuru olarak bilinen alan (Basmane Arazisi), kamuya ait bir yer iken 1997’de yerel yönetim olanaklarının, kamu yararına aykırı olarak ihlal edilmesi ile büyük oranda sermayeye teslim edildi.
Bu alan geçmişte Ermeni Hastanesi, ardından Otobüs Terminali, Eshot Otobüs Garajı gibi hep kamusal alan olarak kullanıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından bir protokol ile kısmi olarak özelleştirilen, devamında yapılan plan değişiklikleri ve hak ihlalleri ile sürekli yargıya taşınan, itirazlara ve çeşitli kent suçlarına konu olan bir yer oldu.
Bir yandan çok geniş bir sit olan Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın hemen bitiminde yer alan, diğer yandan 2. derece tarihi ve doğal sit alanı olan Kültürpark’ın da bir parçası konumundaki Basmane alanı parkla uyumlu olarak değerlendirilmelidir. Bu alanda Kültürpark ve Kemeraltı Çarşısının anlam ve önemini etkisiz kılacak şekilde işlevlendirilecek AVM gibi ticari yapı ya da yüksek bina yapılması yaklaşımlarını kent suçu olarak görüyoruz.
Basmane arazisi öncelikle İzmir halkınındır, kamunundur. Söz ve kararların şeffaf olarak İzmir halkının onayına sunulması gerekmektedir. Geçmişte hukuksuz bir şekilde sermayeye devredilen Basmane Arazisi tapusunun iptal ettirilerek, tamamı İzmirlilere ait olan arazinin tekrar İzmir halkına döndürülmesinin sağlanmasını talep ediyoruz.
Buradaki kamu hissesinin sermayeye devredilmesini kabul etmiyoruz. Devam eden “Tapu Devri İptal Davası’nın” sonucunun olumlu olmasını ve parselin tekrar kamuya devredilmesini bekliyoruz.
Yukarıdaki istemlerimizin hayata geçmesi için biz aşağıda imzası olanlar gereğinin yapılmasını talep ediyoruz. 27.11.2025”
Eki: 165 İMZACI KURUM LİSTESİ
İMZACI KURULUŞLAR
1 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği
2 Alsancak Hareketi Derneği
3 Amazonlar ve Titanlar Sanatçılar Platformu
4 Arya Kamalı Uluslar Arası Kültür Sanat Merkezi
5 Askerî Darbelerinin Asker Muhalifleri Derneği(ADAM-DER)
6 Ata Soyer Sağlık ve Politika Araştırmaları Derneği
7 Avrasya Derneği
8 Bağımsızların Umudu Platform
9 Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası 6 No.lu İzmir Şube (HABER-SEN )
10 Batıder Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Derneği
11 Bayraklı Kulalılar Derneği
12 BEKEV ( Buca Evka1 Kadın Kültür ve Dayanışma Evi Derneği)
13 BORKAD Bornova Kadın Dayanışma Derneği
14 BTS Birleşik Taşımacılık Sendikası
15 Buca Cezaevini Özgürleştirme Platformu
16 Büro Emekçileri Sendikası (BES)
17 Can Kemik Hastalığı Derneği
18 Çağdaş Hukukçular Derneği
19 Çat-Lak Tiyatro Aktivistleri
20 ÇEKED Çağdaş Eğitim ve Köy Enstitüleri Derneği
21 Çocuk Zihinsel Engelli Derneği
22 Çocuklar İçin Felsefe Derneği
23 ÇÖYDER Çağdaş Özürlüler Derneği
24 DEM Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi
25 Demokrasi Dostluk Dayanışma Derneği
26 Deri Tekstil ve Kundura İşçileri Derneği
27 Dersimliler Derneği
28 Dersimliler derneği Bornova Şb.
29 Devrimci 78’liler Derneği
30 Devrimci Parti
31 Devrimci Sosyalist İşçi Partisi
32 DİSK Gıda Sanayi İşçileri Sendikası
33 DİSK İletişim İş Sendikası
34 Doğa Canlıları Yaşatma ve Dayanışma Kooperatifi
35 Dokuz Eylül Engelli Derneği
36 DYBD Dünya Yalnız Bizim Değil Platformu
37 Ege 78’liler Derneği
38 Ege Çevre Platformu
39 Ege Geriatri Derneği
40 Ege Su Platformu
41 EGEÇEP Ege Çevre ve Kültür Derneği
42 Ege’de Fark Yaratanlar Derneği
43 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 1Nolu Şube
44 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 2Nolu Şube
45 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 3 Nolu Şube
46 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 4 Nolu Şube
47 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 5 Nolu Şube
48 Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (EĞİTİM-SEN) 6 Nolu Şube
49 Eğitimciler Derneği Bayraklı Şb.
50 Eğitimciler Derneği İzmir Şb.
51 Emekçi Hareket Partisi
52 EMEP Emek Partisi
53 Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM )
54 Engelli Genç ve Kadınları Destekleme ve Eğitim Derneği
55 Engelsiz İzmir Derneği
56 Engelsiz İzmir Derneği Karaburun Şubesi
57 ESP Ezilenlerin Sosyalist Partisi
58 Eşit Yaşam Derneği
59 Farkında mısınız İklim Değişiyor Derneği
60 Foça Tarih ve Doğa Talanına Hayır Platformu
61 Galen Koro Derneği
62 Gör Bir Derneği
63 Gördesliler Derneği
64 Gülder Güzelbahçe Kültür, Çevre ve Güzelleştirme Derneği
65 Gültepe Kentsel Değişim Kültür ve Dayanışma Derneği
66 Hak İnisiyatifi Derneği
67 Halk Sanat Derneği
68 HALKEVLERİ
69 Halkların Köprüsü Derneği
70 Hasta Çocuk Evleri Derneği
71 HDK Halkların Demokratik Kongresi
72 Her Yer Çocuk Derneği
73 İHD İnsan Hakları Derneği
74 İHDG İnsan Hakları Gündemi Derneği
75 İmaca Dostluk Dayanışma Derneği İmece – Der
76 İzmir Atatürk Ormanını – Kültürpark’ı Koruma Ve Anıt Yaptırma Derneği
77 İzmir Barosu
78 İzmir Bayraklılılar Derneği
79 İzmir Böbrek Diyaliz Hastaları Derneği
80 İzmir Divriği Kültür ve Dayanışma Derneği
81 İzmir Film ve Televizyon Yapımcıları Derneği
82 İzmir Kadın Dayanışma Derneği
83 İzmir Kültür Sanat Antika Derneği
84 İzmir Müzisyenler Derneği
85 İzmir Müzisyenler ve Sahne Sanatçıları Derneği
86 İzmir Sağlık ve Hasta Hakları Derneği
87 İzmir Samsunlular Derneği
88 İzmir sinema kültür eğitim derneği
89 İzmir Siverekliler Derneği
90 İzmir Tabip Odası
91 İzmir Tüm Engelliler Eğitim, Kültür ve Dayanışma Derneği
92 İzmir Vegan Platformu
93 İzmir Yaşam Alanları
94 İzmir Yaşam Hakkı Savunucuları
95 İzmir Yeşil Gelecek Derneği
96 İzmir Zihinsel Engelli Derneği
97 Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu
98 Karabağlar Kent Konseyi
99 Karaburun Kent Konseyi
100 Kemeraltı Hayat Platformu
101 Kemeraltını Yaşatma Derneği
102 Kent ve Demokrasi Derneği
103 KESK Şubeler Platformu
104 Konak Kent Konseyi
105 Kültür ve Sanat Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen )
106 Kültürlerarası Sanat Derneği
107 Kültürpark Platformu
108 Limontepe Kentsel Dönüşüm Derneği
109 Meme Kanseri Savaşım Derneği
110 Mor Dayanışma Merkezi
111 Mustafa Tamer Stratejik Araştırmalar Vakfı
112 Mülkiyeliler Birliği İzmir Şb.
113 Narlıdere Briç İhtisas Spor Kulübü
114 ODTÜ Ege Mezunlar Derneği
115 Onbeşler Birlik Dayanışma Bilim ve Kültür Derneği
116 Öğrenci Veli Derneği İzmir 2’nolu şube
117 ÖVDER Tüm Öğrenci Velileri Derneği
118 Özgür Yaşam Eğitim ve Dayanışma Derneği
119 Özgürlükçü Hukukçular Derneği
120 Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Bornova Şubesi
121 Pir Sultan Abdal Kültür Derneği İzmir Bileşenleri
122 Polen Ekoloji
123 Roman Kültürü Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
124 Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) 1 No.lu Şb.
125 Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) 2 No.lu Şb.
126 Sağlık, Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Derneği
127 Selanikliler Derneği
128 Sokak Emekçileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
129 Sokak Sanatçıları Derneği
130 SOL Parti
131 Söz ve Eylem
132 SYKP Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi
133 Şefkatli Engelli Federasyonu
134 Şeyh Bedrettin Börklüce Mustafa Kültür Sanat Dayanışma Derneği
135 Tarım Orkam-Sen – Tarım ve Ormancılık Hizmet Kolu Kamu Emekçileri Sendikası
136 TİP Türkiye İşçi Partisi
137 TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi
138 TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi
139 TÖP Toplumsal Özgürlük Partisi
140 TSİP Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
141 Tüketiciyi Koruma Derneği İzmir Şubesi
142 Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası 1 no.lu Şube
143 Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası 2 no.lu Şube
144 Tüm Ege Engelliler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
145 Tüm Emekliler Sendikası 2021 Narlıdere
146 Tüm Emeklilerin Sendikası Bornova Şb.
147 Tüm Emeklilerin Sendikası Buca Şb.
148 Tüm Emeklilerin Sendikası Dikili Şb.
149 Tüm Emeklilerin Sendikası Foça Şb.
150 Tüm Emeklilerin Sendikası Karşıyaka Şb.
151 Tüm Emeklilerin Sendikası Konak Şb.
152 Tüm Emeklilerin Sendikası Seferihisar Şb.
153 Tüm Emeklilerin Sendikası Tire Şb.
154 Tüm Engeller Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
155 Tüm Engelliler Çevre Kültür ve İşletme Kooperatifi
156 Tüm Engelliler Derneği
157 Tüm Engelliler Federasyonu
158 Tüm Engelliler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
159 Türkiye Gazeteciler Sendikası
160 Türkiye Yazarlar Sendikası İzmir Temsilciliği
161 Uluslararası Aktivist Sanatçılar Birliği Derneği
162 Viranşehir Ceylanpınar Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
163 Yeşil Sol Parti
164 Yeter ki İyilik Olsun Derneği
165 Yol, Yapı, Altyapı, Tapu ve Kadastro Emekçileri Sendikası YAPI YOL SEN
